100 poezitë më të mira të shqipes

FAN NOLI:

JEPNI PER NENEN

Ç'thot' ajo e ve e gjorë,
-Mbretëreshë pa kurorë-
Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,
Shpirt e zëmër përvëluar;
Gjysm' e vdekur: "O Shqiptarë,
Nënës mos ia bëni varrë!"
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

Qan e lutet Nën' e mjerë,
Kërkon vatrën edhe nderë,
Do lirinë dhe atdhenë,
Si ç'e pat me Skënderbenë,
Bijt' e besës thërret pranë.
Kur i thirri dhe s'i vanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët jan' ata tiranë
Që të pren' e që të vranë
Që të therrë bij e bija,
Dhe t'u-nxi, t'u-mbyll shtëpija?
Derthni plumba, o Shqiptarë,
Gjakn' e Nënës për të marrë,
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët bij të trathëtuan
Dhe të doqnë dhe të shuan
Dhe të lan', o Shkab' e ngratë
Pa fole, pa zog, pa shpatë?
Këta qena, o shok' i mbytni,
Mbushni gjyle që t'i shtypni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Sa kërkon e sa të duhen?
Burrat nga detyra s'ndruhen!
Trim i mirë do të japë,
S'kursen jetën as paratë;
Hithni, hithni tok dollarë,
Të mos mbetemi të sharë.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë.
Se ke djemtë n'Amerikë.

Do të ndihim pa kursyer
Për ty, Nëna jon' e vyer,
Që me drit' e nder të thuresh
Dhe me bijt' e tu të mburesh.
Cila Nënë lyp paranë?
Cilët bij me shpirt s'i dhanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Armë dhe fishekë mblithni,
Qesen edhe shpirtin hithni:
Për lirin' e vëndit t'onë,
Sot -se nesër është vonë-
Jepni, Nënën të shpëtoni,
Komb e vatra të nderoni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

edhe kete e pelqej shume nga Driteroi:
KUR TE JESH MERZITUR SHUME
Ketu s' do te jem, do jem larguar;
Ne toke i tretur si te tjeret,
Ne kafenene e preferuar
Nuk do me shohin kamarieret.

Dhe neper udhet ku kam ecur,
S'do ndihet kolla ime e thate,
Mbi varrin tim do te rrije i heshtur
Nje qiparis si murg i ngrate.

Ti do trishtohesh atehere,
Se s'do me kesh ne dhome gjalle,
Dhe, kur ne xham te fryje ere,
Do qash me eren dalengadale.

Po kur te jesh merzitur shume.
Ne raft te librave kerkome,
Atje do te jem i fshehur une,
Ne ndonje varg a ndonje shkronje

Mjafton qe librin pak ta heqesh
Dhe une do zbres, do vij pas teje;
Ti si dikur me mall do qeshesh,
Si nje blerim pas nje rrekeje.

Borxhet e mia

Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe,
s'eshte asgje mbytja ne lume a ne dhomat e gazit,
i kam borxhe nenes qe s'ia ngrita varrin,
i kam borxhe lisit qe s'ja hodha pjergullen,
i kam borxhe dashurise qe i vodha te dielen,
i kam borxhe krimit qe si vura emer.
Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe,
i kam borxhe fjales qe s'e pashe ne enderr,
i kam borxhe korbit qe s'ia zbardha pendet,
i kam borxhe vitit '13 qe s'ia mbylla plaget,
i kam borxhe ardhmerise qe e lashe te pragu
ne terrin e nje kohe te larget.
Do te vdes,
do te vdes i mbytur ne borxhe.
U kam borxhe te gjalleve ,
u kam borxh te vdekurve,
gurin e varrit do ta shes,
te laj borxhet.

Dhe ve piken ketu.

Gjergj Fishta - LAHUTA E MALSISË

Kanga e Trembëdhetët

TE KISHA E SHNJONIT

Prendoi dielli, n'qiellë duel hana,
n' Veleçik po pingron Zana :
Ehu ! ju malet e Shqipnisë,
n' t' cilat strukë shqipja e lirisë
n' t' bardhat kohë, qi kanë prendue, 5
s' lête anmik, jo, me iu afrue !
E din shpat e di' edhe përrue,
e din landë e di' edhe gurë,
Shqiptarisë kryq e tërthuer,
se sa gjak atëbotë i anmikut 10
vojti rrëkajë prej t' bardhë çelikut,
qi flakote n' dorë t' Shqiptarit,
porsi rrëfeja majes s' Sharit.
A kisht' mujtë kurr n' atë kohë t' lume,
(me lot gjakut sot t' lotueme !) 15
veç nji troe t' tokës shqiptare
me rëmue dora grabitçare ?
Ah ! jo kurr : t' isht' çue mbarë bota...
Pse ndo'i Lekë a i' Gjergj Kastriota
do t' kisht' dalë atë dorë rrëmbyese 20
m'e cungue me armë ngallnyese,
t' cilat n' shekull do t' përmenden
hanë e hyj sa qiellëve t' enden.
Por kanë ndërrue sot moti e stina
për dhé t' ngritë, ku rreh « martina » ! 25
Gjinde e mbajtun me lot t'shu'mit
qi n' djersë njomë busat e umit,
ja qi n' kullmë rreshket kumbuese,
ja npër detë bjen valës shkumbuese,
për me mbajtë nji grue te shpia 30
s' cilës bukë i lypin fëmija,
edhe i lên, ndoshta, me kjá,
përsè e mjera bukë nuk ká :
gjinde, s' cilës Zot i âsht ari,
t' zezën bukë, qi i ngratë Shqiptari 35
shtrêjt me gjak e pat fitue,
pa ndo'i dhimbë, kjoshin mallkue !
sot m' e dá duen copa copa :
e përsè ? Pse don Europa...
Uh ! Europë, ti kurva e motit, 40
qi i rae mohit besës e Zotit,
po, a ky â sheji i qytetnisë :
me dá tokën e Shqipnisë
për me mbajtë këlyshët e Rusisë ?
Po, ti a kështu sot na i përligje 45
njata burra, qi m' këto brigje
për ty vehten e bâne flie
kur ti heshtëshe prej ligështie ?
Ti, qi i kalle flakën diellit
e i shestove rrathët e qiellit, 50
Ti, prej eshtënsh t't' ngratë Shqiptarëve,
qi bânë dekën për dhé t' Parëve,
bân sot t' bijnë fatosa t' ri,
t' cilt nji troe t' kësajë Shqipní
mos t' ia lanë Shkjaut n' dorë me i rá 55
krejt në gjak nji herë pa e lá !
Lum, oj Zana e Veleçikut,
qi m' ia lëshon ti namët anmikut,
qi m' i uron djelmtë e Malsisë,
qi m' ia kjanë hallin Shqipnisë ; 60
kësaj Shqipní e cila motit,
n' zâ kah pushka e besa e Zotit,
pat kenë çmue prej fisesh t' tana
kah bjen dielli e kah merr hana !
Por, sado qi poshtë ka rá 65
sot me sot e rrin tue kjá
n' pluhun t' tokës, prej njerëzve shá,
prap, oj Zanë, shkëndia e burrnisë
nuk â' shkimbë n' male t' Shqipnisë,
qi, manà, edhe n' këto kohë t' reja 70
ka 'i herë ndezet flakë si rr'feja.
S' kanë mbetë shkret, jo, armët besnike,
përsè Arbënorja, grue fisnike,
bân se bân fatosa t' ri,
t' cilt trimënisht për ketë Shqipní 75
e për besë e t' bardhën Fé
e bâjnë dekën si me lé.
A po i sheh ti njata burra,
qi kah Brigja nepër curra,
tue hecë natën porsi bisha, 80
janë t'u ngjitun drejt kah kisha ?
Ata janë, po, Krenët e Hotit
qi m' u lidhë duen me besë t' Zotit
për me i dalun zot Shqipnisë,
për me i lanum nderë Malsisë. 85
Po, Çun Mula mbi shpinë t' kalit,
ua çoi lajmin Krenëve t' malit :
ua çoi lajmin n' derë t' konakut,
për me u mbëledhë n' kuvend t' bajrakut ;
e si rrokull kjenë rreshtue, 90
kështu xên Çuni me ligj'rue :
« Fol tash, Masho, ç'po na thue ?
Un qe Krenët t'i kam bashkue,
t' cilve mundesh me u besue,
pse armët kryq i kemi vu, 95
si na e lánë të Parët kanu ».
Atëherë Mashi xên kadalë :
« Pa ndigjoni, o trima, 'i fjalë,
qi po u thom me besë të Zotit,
porsi nipave t' Kastriotit : 100
katërqind e s' dí sa vjet
janë qi i bâjmë Mbretit hysmet,
kush ushtrí, kush angarí,
me armë n' dorë, me zjarm në gjí,
me 'i kambë mbathë me tjetrën zdathë, 105
bukën n' strajcë e shpí senjurin,
dyshek tokën, jastek gurin,


t' mbramë te hika e t' parët te mbeta :
trima n' zâ, çëse â' xanun jeta

Kadare

Balada a Nenes

Ne mbremje u kthye ai ne shtepi
i lodhur, i ngrysur, me traktet ne gji.

Mesnates se shurdher, se erret, se shkret’
do ngjise ai traktet kudo ne qytet.

-Mesnates ti sonte, o nene, me zgjo!
-Mir’, biri nenes, fli, bir! – tha ajo.

Ai si i vdekur ne gjume! ra pastaj
dhe nena mbi te nuk i ndan syte e saj.

Shikon ajo traktet dhe lutet mbi te
<>

Akrepi leviz, me ngadale leviz
pas perdesh, pas xhamash: e zeze nata pis.

Ne enderr ai buzeqesh e po sheh,
nje fushe te bukur, nje qiell pa re.

Dhe nena e tij me te bardha vallezon,
ne fushe te sahatit me dore tregon.

Akoma akrepi s’ka shkuar ne nje,
ndaj nena s’e zgjon, ndaj akoma po fle.

Por befas ne fushe u degjua qe larg
nje krisme perreth: trak a trak, trak a trak!

Dhe nena u zhduk si ne mjegull atje,
sahati i thyer sec ra permbi dhe.

I mbytur ne djerse u zgjua ai
<>, dhe doren e vuri ne gji.

Atje trakte s’ka. <>
Pas perdesh, pas xhamash po gdhin dite e re.

<>, por nena nuk eshte me perqark
diku mitralozi troket: trak a trak!

Dicka neper mendte atij shpejt I erdh’
u hodh drejt nga porta: kuptoi e u zverdh.

Ne dor’ revolverin, ne rrugen e shkret’
vrapoi n’erresire, kudo ne qytet.

<>
Ja, zbardhin mbi mure ca trakte atje.

Vrapon, po nuk duket gjekundi ajo,
…<> ndihet tek-tuk. Vrapo shpejt! Vrapo!

N’agim afer pyllit, ne an’ te nje perroi
pas drureve ai u mbeshtet e vajtoi.

…Qe biri te flinte i qete gjer n’agim,
mesnata per nenen s’do kete mbarim.

Arshi Pipa

LAMTUMIRE

Mos loto, qi n'kujtese
Te ruej pa turbullue
Kqyrjen tande plot shprese
Magdalene pikellue!

Mos qaj fisnike, zija
kur vetn nuk e shaplle.
Ashtu nga dashunija
Ti vdiqe pa u ngjalle.

E zymte dita e motit
Nuk dij a kem me u pa
N'se jo, ti lutju Zotit
Sa mire na jemi nda.

MARTIN CAMAJ


Vrasja e poetit


Liria e fshehun mbas vargjeve
Të poezisë
Nuk ishte vetëm:
Para tyne rrishin galue roje
Shpend mishngranës
Me fytyrë njerëzore.

E ti ishe për ta nji bletë
Tue u rropatë ka drita në qelq,
andej kufijve të botës
njerëzore.

Skënder Rusi

ATA DY PLEQ

Një plak. Një plakë. Dhe një park.
Edhe një stol. Dhe bëhen katër!
Dhe një neon që ndizej, shuhej,
Sikur ta shkelte syrin natën!


Po pas një viti mbetën tre.
Një plak. Një stol. Një park i gjelbër.
Dhe një neon që më nuk ndizej,
Që mbeti si një sy i verbër!


Në vjeshtë, ah, mbetën veç dy.
Një park. Një stol krejt i vetmuar.
Që pret mos kthehen prap’ aty,
Ata dy pleq të dashuruar!…

Koçi Petriti

Dashuri

Ish nje vajze e ish nje djale,
vajza e donte e djali e donte,
po Shkumbini i madh me vale
i kish ndare e s'i bashkonte.

Dhe therrisnin: O o o, te dua!
po kjo klithme e lashte fjalesh
u degjohej: Jooo, s'te dua!
neper thashetheme valesh.

E humbisnin te dy shpresen
e shpresonin prap me teper,
sic humbet dhe drita vesen
dhe e gjen mengjesin tjeter.

Ooo, te duuaa, nisej fjala,
Jooo, s'te duuaa, mberritne zallit,
vajza thosh: Me pifte vala!
Te perpifte! I vinte djalit.

Bot me buze, bot me duar
anes dallgeve nderkryer,
here per jete dashuruar,
here per vdekje te zhgenjyer.

Hidhnin fjalen ta kalonin,
shprishej porsi plisi i kumit,
hidhnin gurin te qellonin,
binte mu ne mes te lumit.

Nje cast lumi s'ish me lume
mes dy brigjeve te mallit
dhe u bind e ra ne gjume
dhe u hap e fjeti zallit.

Rendi vajza e rendi fjali
sa u ngrit nje ere e marre,
qe rrezoi shkembinj nga mali
e nje bresher qe s'ish pare.

Zgjaten duar, vune gure,
shtruan dhimbjet qe nuk thuhen
gjer mbi lume u bene ure,
te kalojne ata qe duhen

MIMOZA AHMETI

Qe ti je gomar kjo eshte dicka qe duket

Fytyre e bukur dikur,tani stigmatike,
ne gjurmet e tua gjej vrasjen qe te kane bere,
ne grate qe i humbe,qe i braktise,a shpetuan duke ikur prej teje,
per mbetur gjalle diku
ne lemoshe ndjenje.
Fytyre e bukur dhe sot,me gjithe prishjen,dyshimin,
dekompozimin,
trup qe zvarrisesh e birresh ne toke te mallkuar.
Mase vigane dhe e deshperuar njekohesisht.
Nje vath ne vesh-dic ja nxit kotesise kuptimin.
Cdo dite humb dicka nga cilesia e yllit,
vdiresh ne rere.
Cdo nate fiton dicka nga pamortesia e vdekjes.
Oh,tani qe po shuhesh,ndersa vazhdon akoma te shuhesh
vervit ne ajer tentakula te tmerrshme vetmie te shthurur
me lak fshikullues kap,terheq e shtrengon,
roberon
me buzet sterile,trupin e pandjeshem.
Shepsh kam rene ne gjurmet e bjerrrjes sate,shfrimit
menyres se terthorte te shfaqjes,helmimit,
fshehjes,sofizmit,lekundjes,se paqenes,
asaj paqendrueshmerie qe nuk ngre dot baze.
Ndjenja luksoze,ne esence shkaterruese,
gerryejne si macet gjire grash te lena.
Rrugehumbur i bukur qe vazhdon te humbesh,
qe di te sillesh por qe etika s'ta permush dot shpirtin.
Jam jotja,me ke,gjithmone me ke pasur,
mbeshtetje,fryme,shteg ne rruge pa krye,
Por ti s'e kupton,ngaqe je gomar,
dhe ky eshte shkaku
qe une te dua tmerresisht.

MÝGJENÝ

Të birtë e shekullit të ri

Na t'birt e shekullit të ri
që plakun e lamë në "shejtnin" e tij,
e çuem grushtin për me luftue
nder lufta të reja
dhe me fitue...
Na të birt e shekullit të ri,
filizat e një toke së rimun me lot
ku djersë e ballit u dikonte kot -
se dheu i yne qe kafshatë e huaj
dhe ne marrëzi duhej shumë shtrejtë t'u paguejm
Na t'birt e shekullit të ri
vllazen të lindun e të rritun në zi,
kur tinglloi çast'i ynë i mbramë
edhe fatlumë
ditem me thanë:
s'duem me humbë
në loje të pergjaktë të historis njerëzore,
jo! jo, s'i duem humbjet prore
duem ngadhnjim!
Ngadhnjim ndërgjegje dhe mendimi të lirë!
S'duem për hir
të kalbsinave të vjetra që kërkojne "shejtnim"
të zhytemi prap në pellgun e mjerimit
që të vajtojmë prap, kangët e trishtimit,
- kangen monotone, pa shpirt, të skllavnis -
të jem' nji thumb i ngulun nder trutë e njerëzis.
Na të birt e shekullit të ri
me hovin tonë, e të ndezun peshë,
ndër lufta të reja kemi m'u ndeshë
dhe për fitore kem me ra fli.

Shkodra në mengjese

Kendojnë bashkë në mengjese pesë kumbonare,
kendojnë në ajri mbi Shkoder ende fjete:
mbi Maranaj qet vetllen kureshtare
agimi e hjedh në liqe synin e qete.

Perhapë lajmin e zgjimit rrezja e parë
të parat pershendetje dridhen në heshti të lete,
e shpejt në at lavdi dielli, qi e veshë fare
Shkodra kumbon me zane, zhurmë e jete.

E ai diell prendvere i ri shprazet në shtepija
udha e lulishta tue ngjallë ngjyra e shkendija,
tue mbshtjellë gjithshka si nji tis ari, i holle:

skaj ne skaj si lum gzimi tue rreshqite
në syt e vashave, qeshë, e mbush me drite
kacurrelat e tyne kur shkojnë në shkolle.

Ernest Koliqi

Diabolis Dassaretis

Vajkali

Na ishte një djalë, na kishte një kalë
Një vraç një kuqal, si veriu në mal.
Na ishte një vajzë, e brishtë si majëzë,
Me sytë përdhe, nuk kishte shoqe mbi dhe.

Na ishte një djalë, na kishte një kalë
Për mëngjez shaluar për sytë e kulluar
Të vajzës si bora nën lajthitë kurora
Hingëllimë dhe trok, ah të ishim tok.

Na ishte një vajzë, e brishtë si majëzë,
Që mbante një shtambë e shkonte më këmbë,
Shkonte faqepjeshka për ujë tek lajthjeshka,
Kreshtës tek burimi, ku hidhte hijen trimi.

Na ishte një djalë, na kishte një kalë
Që mbante bagëtinë, edhe blegtorinë
Që të kishte tundë, derdhte djersë e mund
Derisa në fund, binte muzgu mbi katund.

Na ishte një vajzë, e brishtë si majëzë
Mëkonte manaren, rudën lozonjaren.
I çonte ujë në arë të atit fshatar,
Që punonte me shatë se rronin në fshat.

Na ishte një djalë, na kishte një kalë,
I bukur si yll, flokëderdhur si pyll,
Vajzës i doli para kur ju bë e mbara,
Dhe u panë mu aty, të dy sy ndër sy.

Na ishte një vajzë, e brishtë si majëzë,
Djalit ja ktheu "po", kur ky i tha "më do?",
Dhe u ngjit në shalë pa thënë një fjalë;
Dhe rrahën e ndalën në një va kur nata ra.

Na ishte një djalë, na kishte një vajzë
Kalin të kulloste e la në luadhet në va.
Na ishte një vajzë, na kishte një djalë
Me shpirt e mëkonte dhe e dashuronte.

Na ishte një djalë, na ishte një vajzë
Kalin kishin saraje dhe gjirin për pajë (Kali ishte kalaja, gjiri ishte paja)
Ashtu u çiftuan edhe u martuan
Ndërtuan shtëpinë në atë lëndinë.

Ku bëhet përrua uji nga një krua
Atje në një va një fshat shtëpitë ka
E pat nisur një djalë atje në rrëzmal
Ku zbriti vajza nga kali ngrihet Vajkali.

Na ishte një djalë, na kishte një kalë
Një vraç një kuqal, si veriu në mal.
Na ishte një vajzë, e brishtë si majëzë,
Me sytë përdhe, nuk kishte shoqe mbi dhe

Lekë Matrënga

Këngë e përshpirtëshme

Gjithëve thëres, kush do ndëlesë,
të mirë të krështë, burra gra,
mbë fjalët e Tinëzot të shihi meshë,
se s'ishtë njerii nesh çë mkatë s'kaa;
e lum kush e kujton se ka të vdesë,
e mentë bashkë mbë Tënëzonë i kaa,
se Krishti ndë parrajsit i bën pjesë,
e bën për bijr të tij e për vëlla.


Nëse është e para poezi në shqip (1592).

Zef Serembe (Xhuzepe Serembe)

Këngë malli

Më rri e pikur me mua nuk di ç’ke,
O e së humburës parajsë molla më e mirë,
Thuajmë ç’të bëra, i shkreti, që ashtu më le,
Sa jetën po e shkoj pa asnjë hir!

Oh, sa të mjera shkuan ditët kur fare
Nuk i pash’ bebzat të qeshnin në ata sy,
Që zemrën time e bënin aq krenare,
E gjirin ma mbushnin plot me dashuri.

Dhe ballin e stolisur rrezesh dielli
Më te dritarja jote nuk e pashë,
As të bukurën buzë, si lule qielli;
Pothuaj më su duke ti, mori vashë.

Gjin’ ma mbushi malli e zemrën me zjarr,
E trutë seç m’u harbuan në mendime,
Pushim dot nuk gjej e paqe më nuk kam.
Ti, vashë, ma dërmove jetën time.

............

Po dëgjomë fjalën që zemra të thotë:
“Do thyej prangat që më bënë të shkretë,
shpatën do t’rrëmbej edhe mburojnë time,
në luftë do t’vete si petrit i shpejtë.

E në ardhtë lajmi se vdiqa unë i mjerë,
Thuaj për mua të zin’ një fjal’ me mall.
Do t’shkojnë dimër mbi dimër e pranverë,
Jeta do t’lulëzojë, un s’do jem i gjallë.

............

Po ti, moj vashë, që të kam dash’ si sytë,
kur të më zgjohesh mëndjekthjellët menatë,
posa mëngjezit hyn dielli në shtëpit,
dërgoma këtë kujtim brenda në shtrat:

“I mjeri, oh! Një ditë ish gjithë hare,
kur rrinte në katund plot me trimëri;
si era shkoj për jetë, si një re,
e tash fle në një vend që unë s’e di...”

.........

Kur era të t’pëshpërijë si një herë
Fjalët që për mua do dërgojë malli,
Do t’më ngjajë varri posi pranverë,
Varri do t’më duket i ëmbël si zalli..

O MOJ SHQIPNI - Pashko Vasa

O moj Shqipni, e mjera Shqipni,
Kush te ka qitë me krye në hi?
Ti ke pas kenë një zojë e rande,
Burrat e dheut te thirshin: Nanë!
Ke pasë shumë t'mira e begati
Me vajza t'bukra, me djem t'ri.
Gja e vend shumë, ara e bashtina,
Me armë të bardha e pushkë ltina,
Me burra trima, me gra të dlira,
Ti ndër gjithe shoqet ke kene ma e mira.
Kur krista pushka si me shkrep moti,
Zogu i shqiptarit gjithmonë i zoti.
Ka qënë për luftë e n'luft ka vdekun,
E dhunë mbrapa kurr s'i ka mbetun.
Kur ka lidh besën burri i Shqipnisë,
I ka shti dridhën gjithë Rumelisë.
Ndër lufta t'rrepta gjithkund ka ra,
Me faqe t'bardhë gjithmonë asht da.
Po sot, Shqipni, pa m'thuej si je ?
Po sikur Lisi i rrxuem perdhe,
Shkon bota sipri, me kambë të shklet
E një fjalë të ambël askush s'ta flet.
Si mal me borë, si fushë me lule,
Ke pas ken veshun, sot je me cule
E s'të kan mbetun as emn, as besë
Vet' i ke prishun për faqe t'zezë.
Shqiptar', me vllazën jeni tuj u vra,
Ndër njëqind çeta jeni shpërnda...
Qani ju shpata e ju dyfeqe,
Shqiptari u zu si zog ndër leqe.
Qani ju trima bashkë me ne,
Se ra Shqipnia me faqe n'dhe
E s'i ka mbetun as bukë as mish,
As zjarm në votër as dritë as pishë,
As gjak në faqe as nder ndër shokë,
Por asht rrëxue e bamun trokë.
Para se t'hupet kështu Shqipnia,
Me pushkë n'dorë le t'desë trimnia,
Çoniu shqiptarë prej gjumit, çoniu !
Të gjithë si vllazën n'një besë shtrëngoniu !
E mos shikoni kisha e xhamia,
Feja e shqiptarit, asht shqiptaria !
Qysh prej Tivarit deri n'Prevezë,
Gjithkund lshon dielli vapë edhe rrezë
Asht toka jone, t'paret na e kan lane,
Kush mos na e prekë se desim t'tanë

Dritëro Agolli

Mëzi i vogël

Hëna si e verdha e vezës
Çau guaskën e malit dhe doli,
I shkanë këmbët e lodhura pelës
Dhe ra në hendek dhe gjaku i rrodhi.

Karroca e përmbysur s’bënte më zhurmë
Dhe dridhej pela ende e mbrerë,
Mëzi i vogël shikonte gjakun me shkumë,
Gjakun që dilte nga goja e nënës së mjerë.

I zoti ia hoqi pelës palldëmë e litarë
Dhe mëzin e mori për jele me vete,
Mëzi kthente kokën nga nëna e vrarë,
Mëzi thundrat përplaste dhe dridhej në ethe.

Pastaj në shtëpi ai heshti me kokë nga hëna,
Vetëm kur porta u hap e rënduar,
U nis përsëri me trok nëpër natë nga nëna
Dhe ishte vrapimi i parë në jetë krejt i vetmuar.

U fut në hendek dhe pelën në ballë lëpiu
Dhe ndjeu ftohtësinë e tmerrshme në gjuhë,
Ngriti kokën lart e në qiell hingëlliu,
Hingëlliu fillikat nën hënë i përhumbur.

Kjo ndodhi një natë kur të verdhët e hënës pikonte,
Mëzi këtë e mbajti në mendej aq gjatë
Dhe kur hënë në cepin e qiellit vështronte
Hingëllinte përnatë...

Dritëro Agolli

Kali

-Baladë-

1.
Limo Labinoti hipi kalin
Dhe u nis të blinte një qemane,
Në pazar takoi evgjit nallbanin,
Ia la kalin, hyri në mejhane.

Pa ia nisi gotave t’i zbrazte,
Pa ia nisi lodrat me çingjitë,
Pa çingjive ç’iu pëlqente nazet,
Ç’iu pëlqente këmbët, gjinjtë.

Mburrur mes çingjive tha një fjalë:
-Kush e ka qemanen më të mirë,
Për qemanen unë i jap një kalë,
Që s’e ka arab në shkretëtirë.

-Unë e kam! Tha një nga muzikantët
Dhe qemanen vithe – femër ngriti.
Sytë e tij të turbullt e të vakët
Feksën në lëkurën prej evgjiti.

Limo Labinoti i ra ballit:
Si t’ia jepte kalin një zuzari?!
Ky evgjit nuk vlen sa bisht i kalit.
Kali im këtij i ve samarin!

Kalë, o kalë, plumbin s’e përfillje,
Me revan ia pritje rrugën plumbit;
Kalë, o kalë, hënën e përpije,
Kur e ngrije kokën anës lumit.

Kalë, o kalë, ç’m’u fanit qemania,
Ç’më plagosi këngë e saj pa emër,
Do ta nxjerr qemanen nga mejhania,
Do ta ngjit në mal t’i fut një zemër!

Harkun e qemanes ta bëj kalë
Dhe qemanen kodër mbi një fushë,
Të trokasin thundrat valë-valë,
Kur ta vë nën sup, ta mbaj në gushë.

2.
Ky evgjit nallbani qimedrizë
Solli kalin drejt e në mejhane,
Ia dha sazexhiut mustaqespicë,
E la Limon vetëm me qemane.

Limo Labinoti sazexhinë
E vështroi me dy thingjijtë e vëngër:
- Merre kalin, hidhu në lëndinë,
Të krekosesh ti, çomagë e shtrëmbër.

Po më prit, evgjit, nga hija e ftonjve
Të dëgjosh me smirë e ngashërimë
Nga qemania trokun e potkonjve,
Vërshëllimë jelesh, hingëllimë...

Dhe i tha: - Evgjit, unë ta jap kalim,
Veç ma ler çingjinë ta nxjerr jashtë,
T’i tregoj si hëna rri mbi malin,
Si përgjon mullarin tim me kashtë;

Ta mësoj si barku i mullarit
Bëhet shtrat nga shtretrit më të lumtur,
Ku pikon nga hëna pika e arit
Dhe vjen erë e lumit të përhumbur.

3.
Limo Labinoti hop! në kalë,
Hop! mbi kalin bashkë me çingjinë
Dhe vrapuan ngjitur në një shalë
Një kurriz, një bark plot përcëllimë...

Vrap e vrap dhe zbritën pas mullarit,
Ku këndonin bulkthet këngë shumë,
Ku përgjonte breshkëz e ugarit
Zgjatur qafën samari i murrmë.

Heshtni, bulkthe, mos kërkërini,
Dhe ti, breshkëz mbaje brenda qafën!
Limo Labinotin do ta shihni,
Kur mullarit plak t’i futë flakën!

Odo-bo mullar, ç’të panë sytë,
Obo-bo ti kashta e florinjtë!
Hënë e kallajisur tok me yjtë
Panë si kërcejnë valle gjinjtë!

Panë si kafshon cingjia kashtën,
Kur përdridhet si purteka e thanës,
Panë si shalon një pelë natën
Limo Labionti i qemanes.

Panë si ky Limo Labinoti
U bë hark qemane mbi çingjinë,
Harku nxirrte tinguj, pika loti,
Në fërkim me barkun dhe me gjinë.

Lumë, o lumë, mos i trego fushës
Britmat e çingjisë dhe ofshamat,
Kur ia vinin buzët zjarrin gushës
Tek kumbonin cicat si kamabanat!

Kalë, o kalë, mos rrëfe ç’ke parë,
Mos rrëfe për pelën që kam hipur,
Kjo çingjia-pelë krejt mullarë
Ma rrëzoi përdhe me këmbët ngritur...

4.
Kur u thyen gjithë evgjitët panë
Qafën e kafshuar të çingjisë
Dhe qemaneve në aheng u ranë
Shtrembëruar sytë prej rakisë.

Lëre, lëre limo Labinotin,
Nga qemania mëndtë seç iu prishën!
Jashtë kali qante për të zotin.
Brenda kurva në akull ftohte sisën.

Mjegull e mejhanes ra mbi brengat,
Gjokset e çingjive u mbuluan.
Heshtën harqet, u nemitën këngët.
Gotat flakën blu në buzë e shuan.

Limo Labinoti ngriti telat
Pa i ra qemanes më të qarë.
Qau për kalin gjersa thirrën gjelat
Dhe kur shkoi në fshat i thanë: “I marrë!”.

Lasgush Poradeci

KUR NUK NDIHESH FARE MIRE

Kur nuk ndjehesh fare mire,
(Sepse shpirtin e ke plot),
Ze kendon ne vetesire
Pa te derdhen pika lot.

Pika lot, si pika dylli,
Oe te derdhen aqe shpesh,
Kush qepallat nuk i mbylli...
Nuku mund t'i marre vesh :

Kujt s'ju dha t'i rrahe mente,
Ne shtepi kush nuk u mbyll,
Me nje hov kur shpirt'j shenjte
Ndrin e digjet posi yll -

Nuku mund t'a dije fare,
As qe do te ndjeje dot
C'pruri kenga mendimtare
Me cdo varg prej pikash lot.

Kush te tall me verb te kote,
Nuku mund t'i ndjeje gjiri
C'Drit' e bardhe djeg ne bote
Me cdo pike prej qiriri.

Lasgush Poradeci

PIKË E LOTËVE TË MIA

Në kuvëndin e përzjerë
Pate pyetur mik i ngratë
Ç'punë bëj e ku kam lerë
Në kam Nënë e në kam At.

Varg e varg me përgjërata
Para sysh më venë e vinë
Seç m'u ndrit ky lot që pata
Miq-o kimani zilinë.

Unë që atëhere dot nuk munda
T'i përgjigjem me një çast
Pasi vonë ta mata shtatin
Kam vendosur të të flas.

Më pat lindur vendi i Zotit
Dhe bëj punën e njeriut
E për prind kjo pikë e lotit
Nga më zbriti vetvetiu.

E në dhembjet venë e vinë
Jam gati të vuaj më
Kush s'ma njohu dhemshurinë
S'më pat njohur kurëgjë.

Bukuria-bukuria
Më pat puthur mu në ballë
Pikë e lotëve të mia
Vetëtin si gur i rrallë.

Si s'të desha pak më shumë - Fatos Arapi

Unë e desha përtej vdekjes,
Ashtu dashurova unë
Edhe prap s'ia fal dot vetes:
S'i s'e desha pak më shumë...

Pak më shumë ku shpirti thyhet,
T'i them ndarjes: - Prit, ca pak...
Të gënjejmë mallin që s'shuhet,
Kujtimin të gënjejmë pak.

Përtej vdekjes, përtej botëve,
Atje ku nis "ca pak" tjetër,-
Asaj që më rri mes Zotave:

Ali Asllani

Vajza shqiptare


I
Kush të ka dërguar, hëna apo djelli?
Pa më thuaj, të lutem, sa pate ka qjelli?
Nëpër ato pate, madhëri e artë,
Ka të tilla shtate, si të zotris’ sate?

Në je ndonjë ëngjëll, udhën ke lajthitur,
Apo sjell melhemin zemrës së goditur?
Në je ndonjë valë, kush ësht’ ai mall,
Që të ndez e derdhe e utrin’ mbi zall?

Në je ndonjë çupë, do të mbaj mbi sup,
Do të ngjesh në zemër, do të pi me kup’!
Në je ndonjë lule, e ku do keç mbirë,
Si mundet e bënet lulja kaq e mirë?

Në se je sorkadhe, lumthi kush ka çapa,
Lum ai q’i vete zotris’ sate prapa!
Kush të paska rritur, kush të ka selitur?
Trupi i yt i bukur si flori i situr!

Në je ndonjë xhinde, xhinde e arratisur,
Cilin ke vithisur, kujt i je kolisur?
Ku është ai pyll, ku është ai mur
ku ti vete fute dhe qëllon me gur?

II
Kush të ka dërguar, Hëna apo Djelli?
Pa më thuaj, të lutem, sa yje ka qjelli?
Ka të tilla pyje nëpër ata yje?
Ka të tilla xhinde nëpër ata pyje?

Qofshi të ërgjënda, ka të tilla xhinde?
Rrofsh e qofsh, sa malet, zotrote ku linde?
Desha që ta dija ku është ylli yt,
Desha që ta dija ku ësht’ pylli yt!

Në je ndonjë dritëz, dritëz perëndie,
Lum kush të ka afër, kurse nata bie;
Në je ndonjë hije, hije hyjënore,
Kthema zemrën time, zemrën që ma more!

Në je ndonjë erë, një veri në ver’,
Nga se po të digjet trupi ylyver?
Në je ndonjë ëndërr, shum’ të lutem shum’,
Në të dasht’ qejfi të të shoh në gjum’!

Në je xhevahire, nga se ku je dukur?
Nga se xhevahiri rri në kuti futur?
Në je ndonjë flutur, kush të ka qëndisur?
Kush është ajo dorë, që të ka stolisur?

Pa le ta dëgjojmë një herë e dy herë,
fol, moj dallëndyshe, që këndon mbi derë!
Fol moj dallëndyshe, se sa më vjen mirë,
Mos je ndonjë vajzë nga një vend i lirë?


- Un’ jam një arbreshe, rroj këtu në rrëza,
Një gjak e një gjuhë kemi me thëllza;
Pullumb e sorkadhe jemi farë e fis,
Kemi dhe shqiponjën gjyshen e shtëpisë!

Çdo të mira kemi, djelli si ar
Derdhet përmbi neve nga çdo vënd më par’,
Lul’ e vëndit tënë katër stinat çel
Edhe erë e bukur na deh e na vel!

A e more vesh kush më ka qëndisur?
Është dritë e djellit që më ka stolisur,
Është drtië e djellit, është dritë e hënës,
Më shum’ nga të gjithë është sisë e nënës!

BILAL XHAFERRI


Baladë Çame

Ylberi, si një përshëndetje e përlotur lamtumirë,
u zhduk matanë largësive,
mbi kreshtat e flakëve,
nëpër shi...

Matanë largësive u zhduk e përflakur Çamëria
dhe të gjitha rrugët tona shpien në veri.
Ulërin era e Mesdheut mbi trojet e lashta epirote,
mbi të shtrenjtat troje tona stërgjyshore.

Në kullotat e braktisura kullosin rrufetë.
Ullishtet e pavjelura gjëmojnë si dallgë nëpër bregore.
Dhe kudo toka çame,
mbuluar nga retë,
rënkon e mbytur në gjak e lot,
e mbetur shkretë,
pa zot.

Na e tregojnë drejtimin plumbat, që vërshëllejnë në errësirë.
Na e ndriçojnë rrugët flakët, që gjithë tokën kanë përpirë
Pas shpinave tona përplas tufani dyert e shkallmuara të shtëpive
dhe rrugët zgjaten e zgjaten si veri.

Ne, popull muhazhir, ecim nëpër shi...
Lamtumirë, Çamëri!

Eja, trishtim

Eja, trishtim,
eja me hapa fletësh që bien nga degët,
eja me hapa shiu që këputet nga fletët...
Eja, trishtim,
Eja me hapa tingujsh që dridhen në mbrëmje,
eja me hapa zemrash që rrahin me dhimbje...
Eja, trishtim,
o prehër i ëmbël që nuk më braktise kurrë,
o strehë e qetësisë sime,
o ëndërrime të mia,
o gji i shpresës sime!
Eja, trishtim,
trishtim,
eja.

Gavril Dara i Riu

nga Kënga e sprasme e Balës

Kënga e Beratit

“O Berat, o Berat!
(Këndoi Mara që menatë)
sa bonjakë na ke lënë!
Sa të veja shkulën flokët!
Ditë vrasje, ditë e zezë
Mos ardhsh kurrë më në jetë!
Nata e vdekja të mbuloftë!
Dielli kurr’mos të gëzoftë!
Nga të katër an’t e dheut
Tufa-tufa vinin qiftet
E nga gjith’shpellat e malevet,
Zbrisnin bisha këtu-atje;
Gjak në erë, gjak në re,
Gjak në ujë, gjak në dhe;
Gur më gur një copë mish
Kreje a llëre trimash kish!
Zonj’Mamica atë natë
Pa një ëndërr keq të gjatë,
Se iu duk i shoqi i verdhë
Me gjith’kurmin copëtuar
E kurorëzat mbi shtrat
I mbuloi me shqep të zi;
Hoq unazën e martesës
E ia ndau më dy pjesë,
Një e mbajti, një ja dha,
Pra u zhduk e gjë s’i tha.
Natë e ditë ajo vajtoi,
Por nga varri dot s’e çoi”.
Ashtu Mara më këndoi,
Nuk këndoi, por rënkoi;
Që nga oda e dëgjoi
Zonja Lenë e ma qortoi:
-“E përzishme, zonja nuse,
T’u çel kënga që menatë;
Mos ndonjë ëndërr të keqe
A të vdekur ti ke parë?”
- As ndonjë ëndërr të keqe
As të vdekurit kam parë,
Por e kam zemrën të thyer
E pahir më dalin lot.
Çfardo shoh, e shoh në zi.
Ububu! Ky Niku ynë,
Kur u nis, seç u helmua
Dhe unazën më kërkoi!...
Vemi, nën’, vemi mbi kodër,
Tek zbulohen gjithë fushat,
Mbase Nkiu na rikthehet!”
Van’ të nxirat përmbi kodër,
Tek zbulohen gjithë fushat,
Mbase niku na rikthehet!”
Van’ të nxirat përmbi kodër
E vërejtën djathtas-majtas,
Kur përderësin me shkop
E me trastë pan’tek qante
- “O përderës, derëzi,
Paç uratën, përse qan?
A mos kafshët t’i kan’ vjedhur,
A koliben ta kan’ djegur,
Apo birëthin e humbe
Në këto luftra të shkreta?”
- As kafshët e as koliben,
As dhe birëthin es’po qaj...
Sytë e mi u bënë lumë,
Që për Arbërin kullon...-
- “Fol’ti, zë i fatit t’keq!
(thirri vasha si e zalisur)
Ç’mizori pe në ushtri,
Si ra Arbëri në zi
Fol’! Ndër flamurët e luftës
Qift’n e Petës a e pe?”
U përgjigj ai derëziu:
- “Them, un’them se dje menatë
atje lart në Myzeqe
ndiheshin gjëmë e llumabardhat
gjithë bota seç gjëmonte,
tymi i dyfeqevet
gjith malet mjegullonte;
zbardgëllimet të shpatavet
gjithë fushat seç shkëlqenin,
gjakut të ushtarëvet
lumenjt’seç mbuloheshin;
nga copat eushtavet
bëheshin ura e ngriheshin male;
si tallazi i detit bie,
pastaj kthehet në thellësi
e si arat e bleruara
tunden erës, që i përthyen,
vej e vinin duke u shtytur
gji më gjin ushtar më ushtar.
Por në orën që lëshon qetë
Punëtori e sanë u jep
E para kolibes s’vet
Kafshon pakëz buke e kripë,
U ndryshua pamja e luftës,
Pse nga e djathta si shkrepëtimë
U sul mbreti e shpoi gardhin,
Gardhin e shkretë të heshtavet.
Tek e rënda kordhë binte,
Binin krerët breshërimë.
E kaloi plot me zhurmë
Duke shkelur me murgjarin
Të vdekur e të plagosur,
Ndërsa më të mëngjërën
Dukagjini, që e pa,
Mbi armiqt si një shkëmb ra,
por ndër grykat me Baderin
Juniçerët u shtrënguan,
Trup më trup duke bashkuar
Dhe mburojën me mburojën
Porsi ndonjë ledh i hekurt,
I patundur dhe i tmerrëshëm.
Më kot trimat guximtarë
Kryet përpoqën n’të ledh,
se goditur përdhe ranë.
Atëhere dhjet’kalorës,
Dhjet’dragonj u ranë shporevet,
Dhjet rrufera në stuhi,
U vërvitën mu në mes;
Zgjatën ushtat si purteka,
shtinë, vranë, copëtuan,
ngritën pirgje k’tu e përtej
me të vdekur e t’plagosur
edhe hapën dyer të gjëra,
shtruan një udhë keq të gjatë
si një brazdë ndër të mbjella.
Ashtu Drini i Zi në dimër,
mbushur nga përrenjtë e malevet,
vjen i fryrë e i tërbuar,
përpjek uj’rat e liqenit,
i merr zvarrrë e i ndan dysh;
Ngrihet lart tallazi i bardhë
E rreth brigjeve gjëmon;
Por si uj’rat e liqenit,
Që, si ndahen, prapë kthehen,
kthehen vrap e bëjnë shesh,
sa dhe lumin e mbulojnë,
ashtu bë’kopeja e egër;
(Si pa që pak po sulmonin),
duke u mbledhur dhe shtrënguar,
prapa t’dhjetëvet u mbyll.
Mbreti aherë e Dukagjini,
Si shpërndan’tjerët, u kthyen
Dhe ran’ bashkë mbi Baderin.
Para, prapa; k’tej’andej,
I coptuar e i thyer,
qeni i shkret’zu e u zbyth;
Po i pazgjidhur e i tërë
Brenda vaut ai u mblodh;
Si ariu i Tomorit,
I përzënë nga barinjtl,
Njërin vret, tjetrin e shqyen;
Sado i çjerrë e përgjakur,
Po pa frik’ në t’madhen zemër,
Kthehet shpatit prej nga doli,
nginjur gjaku e ngopur mishi.
Si u ngrys, mbreti u tërhoq
Me të gjith’ushtrin’në fushë,
Ndezi dhe zjarret e natës,
Për t’plagosur u kujdes...”
- “Mos, të zëntë nëma e zezë”
(Thirri Mara si e çmendur)
Qifti i Petës a u mblodh,
A ma pe ndër të plagosur?” –
Ai heshti, s’u përgjigj,
U zverdh e me sy në truall
Lotët i binin pikë-pikë.
Kuptoi vajza e drejt udhës
Zbriti duke ulëritur;
Jo, nuk zbriti, u rrokullis
E nga malet perëndoi.
............
(edhe këtu mungon një pjesë)

***

Gjithë natën, gjithë ditën
Me kalorëtit e mi
Unë brodha pa pushuar;
E përshkova nëntë fusha,
nëntë fusha e nëntë male
Duke prerë, duke vrarë
Qentë e shprishur dhe të ikur.
Si u zhdukën dhe të sprasmit
Përtej brinjls së Mokreut
Edhe dita si u ngrys,
hoqa shokët e u ktheva.
Sa më shumë i qaseshim fushës,
Vrehej, errej zemra ime,
Prekur vrasjes së trazuar,
Pasi zjarri u shua në hi.
Se gjith’drizat e barishtet
Ishin lyer në të kuq
Edhe brazdat e hendeqet
Ishin plot me gjak të piksur.
Afër vaut në Vajkal,
Ku u ndez e ashpër lufta,
Ishin t’vdekurit mal-mal,
E ndër stivat e të vdekurvet
Qen e ujq buzëngjyer
Grisnin, shqyenin bark e zorrë,
Ndërsa, duke krakëllitur,
Si re diellin mbulonin
Korba, sorra e skifterë.
Sa e bukur djalëri,që gjer dje i hante retë
Sot ka heshtur përgjithmonë
Porsi pleh shtënë në dhe!
Në sa trajta vdekja e shkretë
M’u dëftua në atë pamje!
Këtu një ushtar i ri
Mbylli sytë duke qarë
Mëmëzën duke kujtuar,
Që e priste, oh, më kot!
Atje armiku krah armikut
Si dy qen kafshoheshin,
Se dhe t’vdekur donin t’vriteshin.
I trazuar e i helmuar,
Hoqa syt’nga pamja e keqe,
Ktheva syt e afër urës
Pash’papritur një murgjar
Me kryet ulur mbi truall
E me frerat nëpër këmbë,
Me mbulesën copë-copë
E me shalën-o nën bark.
Un’iu qasa jo pa droje,
Se mbulesa në ar qëndisur
Një dyshim të lig më ngjalli,
Se m’u duk një luaneshë
N’fush’të gjelbër e qëndisur.
Pranë murgjarit një ushtar
Me dhjet’shigjeta në gji
Shtrirë ish si ka i therur.
Me dhëmb’ flamurin shtrëngonte,
kordhën e mbante në grusht
E me ballin kthyer qiellit
Edhe vdekjen e përbuzte.
As nga pendët e shqiponjës
As nga parzmor’ e argjëndtë,
Por nga vetullat e trasha
E nga sytë e zgurdulluar
Pal Golemin unë e njoha;
E kërceva mos ish gjallë;
E tërhoqa me kujdes,
Ku ish bari më i shkriftë.
Rripta ia preva parzmores,
Vura dorën përmbi zemër
E ajo m’u tund nën të.
Shpejt vrapova gjer te lumi,
Mora e solla një pikë ujë
E ia derdha përmbi faqet;
Ai u shtriq me psherëtimë
si njeri në gjum’të rëndë,
Tundi kryet e m’u kthye;
Si më njohu, pa lënguar,
me një t’humbët zë më tha:
“Lëri të vdekurit në vend,
lem’ të fle përgjithmonë
te ky shtrat i nderit tim,
mu tek eshtrat e të vrarëvet,
e të vrarëvet nga kjo dorë
që gjithmon’do m’jen’ kurorë.
Na këtë flamur e mbretit
Të m’i thuash këto fjalë:
“Pal Golemi edhe i vdekur
i tmerroi armiqt’me sy
e, si ikën, pra ai ra.
E t’u thuash shokëvet t’mi:
Pal Golemi nuk ka vdekur,
Zëri i luftës do ta ngrerë
E do jen’gjithmon’me ju
Krahu, kordha e zemra e tij.
Tashti, Balë, në atë lis
Var mburojën e parzmoren,
Shtoji karkallin e zi
E mbi to dhe kordhën time.
Pra, kur dielli të shkëlqejë
E me rreze t’i qëllojë,
Prej shkreptimavet të tyre,
T’kapur tmerrit, do të bien
Gjithsa m’u trembën në jetë;
E në qetësinë e natës
Ata hekura e çeliku,
tundur erës së Mokreut,
një ushtri e gjall’do t’i duken
Qenit t’qasur n’errësirë.”
Foli e kryet i ra në gji.
Shtrembëroi sytë përdhe
Me të gjtih’kurmin u shtri.
Unë u ngrita, se m’u sos
E nga shokët-o u ktheva
Që t’i hapnim bashk’një Varr.
Atje poshtë i pashë ata
Duke prur’ një të plagosur;
Tezgën bër’ kishin me llërë.
Si u afruan, u zalisa,
Kur e pash’të artin qift
Sqepin ngritur, krahët shtjellë
Mbi atë karkall prej bronzi.
Ish i bardhë si qiri,
Kryet rënë kish mbi supq,
flokët i ngisnin përdhe,
gjaku i rridhte pika-pika
qafës s’hapur si një shegë,
jeta mbledhur i ish në sy.
Si më pa, me dhemshuri
Më vërejti e buzëqeshi:
“Mos më qaj, vëllauthi im,
Mos më qaj në zulmën time,
Në kët’ditë flamurtare,
Në kët’ditë t’Arbrit tonë!
Po në ushtri kthehu e thuaju
E t’i thuash edhe darës:
- Malli i mir’në djalëri
Eshtë si vajtë e kandilit;
Niku dhëndërith i ri
Dasmën me luftën ndërroi
Edhe vallet me Vajkalin,.
Njëqind qenër m’u vërsulën
E të njëqind dhe po hanë;
Pastaj Bader tradhëtari
Që nga prapa më qëlloi.
E t’i thuash edhe mëmës:
-Niku u nis e do mënojë,
po ti, nënë, mos e prit.
Pse për birëthin, që humbe,
Ai një bijëz të ka lënë,
ty ta ka truar përjetë!
Pra lart ngjitu në çardhak,
nuses sime të m’i falesh,
S’bukurës së Lalës-o,
Ndërsa ajo më kujton,
Më kujton me zemër-o:
-Këtë unazë ta dërgoi
Niku yt, se t’u martua,
T’u martua me një plakë,
Me një plakë kaq të zezë
E ti, e bukur t’i martohesh “ –
Sosi fjalën e m’u shgua
Si kandili, kur s’ka vaj,
Si një lulëz e këputur,
Që dhe e fishkur erë mban.
E, ndërsa ne po mendonim
që në varre t’i mbulonim,
përkëtej urës një vajzë
na u dëftua si një hije.
Flok’t i kishte të ndërliksur,
Syt’ të futur thell’në ballë,
Me fustanin copë-copë
E me këmbët të përgjakura:
“o ushtarë, o vëllezër,
ju përher’ të lumë qofshi!
Mbase pat’në këtë fushë
Një kalorës trim të ri
Me një karkall-o të artë,
Ku një qift i fluturon?
Ar’i karkallit përzihet
Me një tuf’flokësh të verdhë,
E ka ballin porsi dielli
Ka dy sy si sy shkëndija,
Dy shkëndija të shkreptimës;
E ka gojën si uanzë
Edhe fjalëzën të ëmbël
Porsi hojet e pranverës...
Deh, ju lutem, më kallzoni!”
Sy ndër sy ne u vërejtëm,
në lot sytë na u mbytën,
Helmi buzën na e qepi.
Ajo u zverdh e na vështroi
E u kthye dhe, sa e pa
Shtrirë t’vdekurin mbi dhe,
Dha një britmë e në krahë
E ftohtë si borë i ra.
Vam’t’i flisnim, s’u përgjegj,
Vam’ta preknim, nuk lëvizi,
Vam’ta ngrinim e na vdiq.
Zemra e mbushur m’Nik’n e saj,
Rritur me mall e hare,
Si u rëndua helmit t’keq,
Më s’i nxuri dhe i plasi.
Jan’ dy varre në Vajkal;
Fle te njëri Pal Golemi
E mbi të mbiu një lis
Me gjith’ gjethet në blerim.
Fle te tjetri Niku i Petës,
Vasha e lalës i fle pranë,
Se, si u deshën përmbi dhe,
Ashtu duhen dhe nën dhe;
Atje mbiu një qiparis,
Mbiu dhe molla e bardhë!
Mori bijë, bija e Lalës,
Moj e bukur, e trishtuar,
Pse m’kujtove mot’n e shkuar

Laokoonti - Ismail Kadare

Me shihni tek mbytem nga gjarperinjte
ne muze te Luvrit ne Madrid , ne Nju-jork
Para syve tuaj e aparate turistesh.
qindra vjet kam qe vuaj
nga qe sflas dot
Si te flas?
A mundet nje nofull mermeri
te levize nje grime, te korrigjoje dicka?
vini re syte e mi, te zgavrat e thella
nje enigme, si amebe te thare atje ka.

Nje te fshehte te madhe ndrydh brenda gjoksit
para syve tuaj, ne Paris, ne Madrid.
Ah, do te doja dyfish te m'i shtonit,
vec sekretin e madh te shkarkoja nje dite.

Tek me vini rrotull, une them me vete
kaq te verber te jeni sa te mos te ndjeni kete,
qe ky ngerc e ky ankth ne qenien time
s'eshte nga gjarperinjte, por nga nje tjeter gje?

Mijera here ne mijera net e dite
te verteten e frikshme perseris pa pushim.
Me shpresen e marre se nga kjo perseritje
ndoshta mermeri peson nje ndryshim.

Po s'nderron ai kurre.
Art i skulptures
genjeshtren mbi te ka ngrire pergjithnje.
I mberthyer ne deshmine e saj te rreme,
te verteten kujtoj e qaj per te.

Si cdo gje e tmerrshme eshte i thjeshte sekreti,
qe brenda boshlleku i gjoksit mban.
Afroni, pra, kokat te degjoni te verteten,
mua s'me mbyten gjarperinjte por trojanet me
vrane.

O, sikur te mundja gjithcka te tregoja.
Si do te ngrinit para meje si gur,
por une i denuar mes rropames suaj
moskokecarese
monologun te thurr.

Ju e dini se perpara Trojes ahere,
kali i drunjte, dhurata e grekeve u shfaq.
Ky kale ne dy grupe i ndau trojanet:
ta pranonin ate, ose ta flaknin sakaq.
Pajtim me armikun, ulerinin tradhtaret
mjaft me me lufte, zjarr edhe helm.
Erdhi koha qe shpatat ti kthejme ne parmenda
armiqte ne miq erdh koha te kthejme.

Ne mbledhje te gjate "pro" dhe "kundra" kalit,
une "kundra", kryesova me terbim.
Dhe juve ju kam thene ahere se hyjnite
gjarperinjte me derguan si ndeshkim.

C'perralla kalamajsh, c'trillim per budallenjte
une gjarperinjte do t'i mbrapsja me nje shkelm.
Po c'ti bej fushates se tradhtareve kunder meje
shantazheve,letrave anonime plot helm.

Dite e nate e me jave polemika vazhdonte,
nga shtresat e mesme e gjer lart ne qeveri.
Ishte vjeshte.
Nen qiellin e hirnosur me ere
kali i drunjte perjashta priste ne shi.

Ate kale une i pari e kisha goditur,
ndaj, e dija, kete s'do te ma falnin perjete.
Me ne fund "vije e bute" fitoi mbi te "ashpren",
dhe ne "kokefortet" na vune ne arrest.

Ne burg, me goten e ujit, ne mesnate
helmin na dhane ata te pijme
ata qe ulerinin kunder dhunes e shpates
Qe dinin te kafshonin tamam si gjarperinjte.

Ne mengjez qe pagdhire ne breg te detit
ma hodhen kufomen drejt mbi zhavor.
Rapsodet anembane perhapen
versionin fals te gjarperinjve hyjnore.

Ky ishte mbarimi i polemikes per kalin,
ju e dini me Trojen se c'ndodhi pastaj.
Tre mije vjet rrjesht,
nga muzeu ne muzera,
une hamalli i mermerte, genjeshtren mbaj.

Tre mije vjet...Akoma zjarret e Trojes
si floknaje e kuqe me rrine ne sy.
Po me i tmerrshem se zjarret, kumet e vomet
ishte fundi fare,
kur u be qetesi.

Troje e braktisur.
Germadhe.
Hi i ftohte;
dhe poshte ne te vdekurit shtrire rresht.
Dhe papritur, ne muzg siper tokes se mardhur
u ndje dicka qe ate cante permes.

C'ish kjo gervime keshtu, kjo jehone?
Vume veshin. Kuptuam. greket e ligj
permbi qendren e qytetit me parmende leronin
per te thene se Troja perjete vdiq.

Ja me ne fund dhe parmenda e tyre.
Ah, plugu i saj si na cante me dysh!
Nga tradhetia e Trojes, nga gjithe dhembjet,
ky kafshimi i parmendes me i hidhur ish.

T'i kthejme shpatat me ne fund ne parmenda.
Keshtu therritnin atehere ata.
Midis fjaleve tuaja, si mallkim, si gjeme
veshet me kapen edhe kete hata.

Me kane lodhur me shume, besomeni, ca fjale,
se kjo peshe e neveritshme gjarperinjsh.
Ju, qe gjer ne hene kini shkuar, si valle
s'depertoni dot deri ne gjoksin tim?

Gumezhina juaj si zhaurime deti
me vjen nga cdo ane me perplaset ne vesh,
nga copera bisedash shumegjuheshe rreth meje
shqetesimet e medha te botes marr vesh.

Degjoj emra shtetesh te reja qe kane dale,
emra kombesh e popujsh te rinj degjoj,
vec ai, i vjetri, i tmerrshmi kale,
ashtu si ahere ka mbetur njelloj.

Prej potkonjve te tij une rreqethem akoma
dhe keshtu ne mermer i mbrojtur sic jam,
kurse ju, te panjohurit, ju prej mishi dhe kocke
vertiteni mosperfilles nga salla ne salle.

Vertiteni,
flisni per teatrin e per plazhet,
per gjithfare motoresh e gjithfare qeverish,
pa ju shkuar mendja qe ai mund te shfaqet
ne nje dite te rendomte, nje mengjes me shi.

Ashtu si ahere...
po mjaft,
u lodha.
Nga vertitja juaj po me erren syte,
nga rropama juaj veshet me gjemojne
ne muze te Londres ne Luver e Madrid,

ne pafshi ndonje dite te behem copera,
nga marazi, sic thone, te plas, t'ia bej "krak"
jo kujtimet e Trojes, as gjarperinjte monstra,
por indiferenca juaj
do te behet shkak.

Diabolis Dassaretis


Kangjëll Hekuri Katror


Në vend të fundit

Po është more është e vërtetë,
Ç'të ze dhe nuk e heq në jetë,
Ja më shihni mirë, më shihni mua,
Murrosur me kanë këmbë e duar,
Mua Kangjëll Hekuri Katror,
Dikur nderin e dheut Arbëror.

I

Kam lerë përpara ca mijrave vjet,
Zjarr farke Ballkani, zjarr vërtet,
Hekur më derdhën, sëpatë më bënë,
Pëllëmbë vend pa shkelur s'kam lënë.
Hej të ndërtuar, botën ndryshuar,
Pesë breza, dhjetë bishta ndërruar.
E qindra e qindra vite kështu shkuan,
Kur ligjet dhe kohët e vjetra ndërruan,
Më shkrinë, më rrahën më bënë shpatë,
Luftova me burrat luftova me gratë,
Ngado fituam dhe mbrojtëm lirinë,
Luftuam sa Hyll Drite e bëmë Ilirinë.
Kam luftuar me trimresha e trima,
Armiku dridhej e futej në vrima.
Dhe plagë të rënda kam marrë,
Më dysh jam thyer, jam prerë, e jam çarë,
Deri në fund me Skënderbeun,
Hej ç'vite, balli i Evropës, tundëm dheun.
Pastaj më tretën më bënë parmëndë,
E ktheja dheu mbi dy pëllëmbë,
Se luftrat dhe ligjet kishin ndryshuar,
Me pushkë e penë atëhere duhej luftuar.
Po kam punuar, oj të punuar,
Pyesni këto toka, pyesni ato qe e kuaj.
E bëja shkëmbin të nxirrte xixa,
E në majë malit mbinin filiza.
Punova në luftë punova në paqe,
Djersa dhe Dielli më shndrisnin në faqe.
Pastaj më vjen turp ta them,
Më harruan, më harruan ata djem,
Që papritur në të ikur u kujtuan,
Kangjëll Hekuri Katror më shndruan,
Jo se druheshin nga armiqtë,
Po në mes tyre qenë të liqtë.
Ja kështu duarlidhur kam duruar,
Gjithë këto vite të mallkuar.
Murrosur me llaç e me gurë,
Fatin tim mos e paçi kurrë.

II

Këtu gjithë kohën i murrosur,
Ngrohem në Diell si i marrosur,
Dhe kur ka Hënë me të rri kuvendoj,
Pa të Rrugën e Qumshtit vështroj.
Nuk jam mësuar unë, as brenda as jashtë,
Kështu të rri papunë, të tretem si kashtë.

Kështu kur sapo vjen Pranvera,
Me lulet e kumbullës te dera,
Ja marr me zogjtë që cicërojnë,
Kur tek unë për pak qëndrojnë,
Me ciu ciu e gu gu gu,
Sa shumë duhemi ne të dy.
E luaj me degën që rreh në xham,
Moj shpirtja ime sa të kam xhan,
Me dallëndyshen lozonjare,
Që vjen e shkon e s'ndalet fare,
Por ah, kur ajo nis e mërgon,
Foleja bosh më pikëllon.
Po gjithë këto s'më ndalin mua,
Të kujtoj ç'jam, të kërkoj ç'dua.

Kështu kokulur Vera më gjen,
Tek shoh rrugët e shkreta pa djem;
Shoh nuse të shkretën ç'e gjeti.
Që pret atë të vijë nga kurbeti,
Se sapo erdhi ai ditëziu,
Drejt e në dhomë, drej e shtriu,
Krahët hapi ajo shqiponjë,
E la djaloshin ta ledhatojë,
E perdet tutje janë tutur,
Oj çfarë të puthur, po të puthur,
S'pyesin për yje, s'pyesin për Hënë,
Me duart pas meje zënë,
E ç'dashuri që kanë bërë,
Ashtu mbërthyer natën e tërë.

Kështu shkon djali vjen Vjeshta me stuhi,
Mbahuni - ju them degëve - me fuqi,
Shoh fëmijët që vrapojnë në shkollë,
Disa faqezverdhur disa faqemollë,
E shoh dhe nusen brenda në shtëpi,
Me cërre ne dorë me letra në gji,
E shkon dorën lehtas tek barku,
Jo, vetëm nuk është oxhaku.
Jashtë fryn erë e marrë e bie shi,
Ajo e vetme loton në shtëpi.
Unë me nënë qiellit i hakrohem
Po prej tij rrufe më lëshohen.
Mos u takofshim qiell një ditë,
Në mos ta mban mblidh perënditë.

Kështu Dimrin me tufan pres,
Si plakun që radhën ka të vdesë,
Çdo gjë e ngrirë, çdo gjë ndër akuj,
Po rreth shtëpisë ka ujq e çakaj.
Ah, që m'u kthefshin majat brirë,
T'ja u tregoja more faqenxirrë.
E gjatë dhe e gjatë dhe e gjatë nata,
Veten me dhëmbë kafshon e ngrata,
Shpejt vjen mamia, mjekja shkund borën,
Për në dimër Shkurti e kishte orën,
Ho ho ç'buçko, ho ç'kokoroç,
Ditë si kjo ke qejf ti shikosh.
Paçka se janë të ralla, eh sa të ralla,
Janë të vërteta, s'janë përralla.

Po nuk më duhen zbukurime,
As kundrandryshk e as kostume,
Le të më shkrijnë lopatë a plor,
Mjaft më Kangjëll Hekuri Katror.
Po është more është e vërtetë,
Me punë bën vendi përpjetë.

Në vend të fillimit

Po mi ç'murrosni këto këmbë e duar,
O Shqiptarë, gra e burra të bekuar,
Mi zgjidhni shpejt në keni besë,
Në ju vlon në gjak një shpresë.
Të japim krahët, pasurinë, diturinë,
Gjigande ta bëjmë Shqipërinë!